شعرهای زیبای یغمای جندقی (غزلیات، قطعات، رباعیات و مثنوی‌ها)

در این بخش از تک متن شعرهای زیبای یغمای جندقی را خوانده و لذت ببرید. میرزا رحیم یغمای جَندَقی (۱۱۶۰ ـ ۱۲۳۸) فرزند حاج ابراهیم قلی متخلص به «یغما» از شعرای غزل‌سرای سده سیزدهم ایران در عهد محمد شاه قاجار است.

غزل‌ها

سینه‌ام مجمر و عشق آتش و دل چون عود است

این نفس نیست که برمی‌کشم از دل، دود است

دل ندانم ز خدنگ که به خون خفت ولی

اینقدر هست که مژگان تو خون‌آلود است

از تو گر لطف و کرم ور همه جور است و ستم

چه تفاوت که ایاز آنچه کند محمود است

خلق و بازار جهان کِش همه سود است زیان

من و سودای محبت که زیانش سود است

مهر از شیون من وضع روش داده زیاد

یا در صبح شب هجر تو قیراندود است

هر که یغما نگرد زلف و خط او گوید

دبر دیو سلیمان زره داود است

دام نیرنگ تو نازم که به بند افتاده است

گردن ما و به پای تو کمند افتاده است

می‌زند گوی و دلم خون که به جولانگه او

تا سر کیست که در پای سمند افتاده است

می‌برم رشک به دشمن چه توان کرد که دوست

آشنائی است که بیگانه پسند افتاده است

گر نه داد از لب شیرین تو دارد پس چیست

کاغذین جامه که بر پیکر قند افتاده است

می‌نهادم دل سودا زده را سلسله آخ

دست ما کوته و زلف تو بلند افتاده است

نیست آن خال سیه بر رخ جانان یغما

از پی چشم بد آتش به سپند افتاده است

در دهانش نه ره بوسه نه جای سخن است

سخن از بوسه در او لقمه بیش از دهن است

بوئی از نکهت آن طره به عشاق فرست

گرچه صد قافله یعقوب و یکی پیرهن است

گر نه زلفت دو هوا آمد و یک بام چرا

موی بر تارک و در گردن دلها رسن است

دولت حسن تو تا خلعت عباسی دوخت

روم تا هند در اندیشه طشت و کفن است

آنکه باریک تر از مو چه کند حکم طناب

طره کافر او گردن اسلام من است

سر و بالای تو نخلی است که کمتر ثمرش

سنبل زلف و گل عارض و سیب ذقن است

کافرم گر نه خطا هر کش از آن جبهه و خال

چشم بر بیضه اسلام و سواد ختن است

من به سر پنجه گرگان و توئی یوسف مصر

تو خلیلی و مرا بر سر آتش وطن است

کافر آن کز حرم لعل قبا چهر تو روی

در حریمی که حریر سیهش پیرهن است

کرد یغما اگرت طره دلالت سوی چهر

روی بر تاب که آن راهنما راهزن است

بسکه شب ها آتشم از تاب دل در بستر است

کس نداند کین منم یا توده خاکستر است

آه آتش زای من با باد استغنای تو

چون چراغ بیوه زن بر رهگذار صرصر است

محفلی دارم به سامان طرب دور از تو لیک

برگ رامش دور از آن محفل به سازی دیگر است

خاک مجلس چنگ قامت ناله مطرب غم ندیم

درد ساقی چشم خون پالاشراب و ساغر است

تا ترا رخسار مه زاید سهیل جزع من

عقد پروین تا نشان از آفتاب و اختر است

توبه بگذار اگر بلخ اگر بغداد است

جام بردار اگر هفت اگر هفتاد است

برو ای مفتی شهر اینقدر از عقل ملاف

هست شاگرد من آن کس که ترا استاد است

عن‌قریب است که بینی حرم از صید تهی

دام اگر زلف تو و چشم تو گر صیاد است

ترک چشمت که شدش زنگی خط حلقه به گوش

کاش گوید که فلان هندوی ما آزاد است

چه در اندیشه شمشاد و گلی باده بنوش

رخ و بالای بتان باغ گل و شمشاد است

جهد شیخ از پی فردوس چو یغما نگرم

بی کم و بیش حدیث ارم و شداد است.

مطلب مشابه: شعرهای زیبا امیر شاهی (غزلیات، قطعات، رباعیات، مفردات و…)

ز عشق ار شد دلی دیوانه غم نیست

به ملک پادشه ویرانه کم نیست

اما خواهم ز خط یار و دانم

که در طومار فطرت این رقم نیست

دوام عمر خواهی جام بردار

که دور جام کم از دور جم نیست

مدار جام را پایندگی باد

ز گردش گر بماند چرخ غم نیست

مرا دیوانه خواند عاقل شهر

نمی‌رنجم که بر مجنون رقم نیست

دمار از من که می‌دانم بر آورد

برآوردن ولی یارای دم نیست

من از می تائبم لیک ار دهد یار

بگیرم رد احسان از کرم نیست

به‌سر پویم طریق عشق و بر من

چه منّت‌ها که از ضعف قدم نیست

شکست ار یار دل‌های پریشان

عبث آن زلف مشکین خم به خم نیست

می منصور می‌خواهم دریغا

درین میخانه‌ها زآن باده نم نیست

از آن یغما کشم دزدیده ساغر

که از میخانه راهی تا حرم نیست

نه چو هر بار دگر آمد و دامن زد و رفت

برق عشق آتشم این بار به خرمن زد و رفت

تاخت بر حاصلم آن برق که از رخنه دل

آتش اندر شجر وادی ایمن زد و رفت

پیش رفتم به تظلم که رکابش بوسم

تند برتافت عنان بانگ به توسن زد و رفت

آخر عمر دلم یافت رهی کاول گام

پا به دیر و حرم و شیخ و برهمن زد و رفت

جان کَنم من همه عمر ار دو سه روزی فرهاد

تیشه بر سنگ به یاد بت ارمن زد و رفت

تا چه ذوق است به بند تو که هر مرغ که دید

حلقه دام تو پا بر سر گلشن زد و رفت

دل ز زخمش نه چنان خوش به حیات است که غیر

مُرد از حسرت آن تیغ که بر من زد و رفت

پیش خورشید رخت خواست چراغ افروزد

شمع را تیغ سحر آمد و گردن زد و رفت

وای بر حسرت یغما که ز بی‌مهری دوست

نفسی چند به کام دل دشمن زد و رفت

بازم اندیشه مژگان سیاه دگر است

ملک دل عرصه جولان سپاه دگر است

نیست از زلف بتان مصلحت آزادی دل

مرغ پر ریخته را دام پناه دگر است

مهر سنجم همه در کفه استغنایش

گرچه صد کوه و کمر همسر کاه دگر است

ننگم از بی کلهی نیست که در کشور عشق

نیک چون بنگری آن نیز کلاه دگر است

نرم شد چرخ و به امید وفای تو خوشم

کآسمان را بدل سخت تو راه دگر است

می نخوردن گنهت بس به ملامت چه کنی

دل ما رنجه که آن نیز گناه دگر است

زخم خونین مرا آنچه ز مرهم طلبند

ظاهر این است که از تیر نگاه دگر است

ای مه از روزن من دور که بی ماه رخی

شب نورانی من روز سیاه دگر است

من چگویم دل یغما ز محبت چون شد

اشک گلگون و رخ زرد گواه دگر است

شب‌ها به کشف سِرِّ دهانت به تاب و پیچ

بردم به روز و راه نبردم مگر به هیچ

نفروشمت به عالم از آن جَعدِ پیچ پیچ

مویی نه ابلهم که دو عالم دهم به هیچ

نجوای غیر اگر پیِ تَمهیدِ قتلِ ماست

ما نیز آگهیم چه حاجت به پیچ پیچ

پیدا بود ز زلف تو انجام کار دل

سالِک غریب و شب سیه و راه پیچ پیچ

با گریه تا برون کُنَدَم مُدَّعی ز بزم

یاد آرَدَم به خندهٔ بی‌جا به غلغلیچ

خط شد محیط لعل تو تا خود چه‌ها کند

این اهرمن که خاتم جم کرد در کلیچ

ریحان خط ز چشمهٔ شیرین لعل تو

تا بردمید کشته مرا تلخ اسفنیچ

یغما مشو ز عربدهٔ چشم او ملول

ترک است و مست و حرف زند با سر قلیچ

آن مرغ که جز در چمن آرام ندارد

پیداست که مسکین خبر از دام ندارد

کافر نکند آنچه کند چشم تو با خلق

این ترک سپاهی مگر اسلام ندارد

آغاز مکن راه غم عشق که صد ره

من رفتم و باز آمدم انجام ندارد

خط آمد و کار از کف زلفش ستد ای دل

بگریز که نو سلسله فرجام ندارد

آن نیست که ارباب ریا باده ننوشند

هر ننگ که در صومعه شد نام ندارد

با روز وصالت ز شب هجر نترسم

این صبح بهشت است و ز پی شام ندارد

آنرا که چو جم دست دهد جام صبوحی

دارای عراق است اگر شام ندارد

محمود غلامی است اگر عشق نورزد

جمشید گدایی است اگر جام ندارد

با خاک درت فرقی اگر هست فلک را

این است که ماهی چو تو بر بام ندارد

ز آن روز که در گردش جام آمده یغما

دیگر غمی از گردش ایام ندارد

لرزدم تن چو خدنگت به دل چاک آید

بگذرد ترسم از آن جانب و بر خاک آید

نه همین غیر رهم بسته ز کویت که مرا

کار صد مدعی از دیده نمناک آید

با وجود صلحا هشت خیابان بهشت

به مویزی نخرم یک قلم ار تاک آید

غیر خاک قدمت بوسد و ترسم که زرشک

گرد نعلین تو از لوح بصر پاک آید

افعی زلف تو چون حلقه زند بر سردوش

یادم از غایله دولت ضحاک آید

جعد ترکان نکند آنچه غلامان تو را

پی یغمای دل از حلقه فتراک آید

گریه و چرخ صراحی و قدح بین که تو را

خنده بر گردش پیمانه افلاک آید

صید آنم که اگر مرغ همایونش بدام

زار میرد نه به پر مگسش باک آید

منع باران سر شک از مژه یغما نتوان

سد سیلاب کجا از دو سه خاشاک آید

از عمر نمانده است مرا غیر دمی چند

وقت است اگر رنجه نمایی قدمی چند

بگشای از آن طره پرتاب خمی بند

آزاد کن از زحمت مرغان حرمی چند

از دیده به گل ریخته‌ام تخم امید‌ی

دارم ز تو ای ابر عطا چشم نمی چند

بیم قفسی مژده وصلی بده آخر

تا شاد کنم خاطر خود را به غمی چند

زین بیش به حرمان نتوان زیست خدا را

شایستگی لطف ندارم سمتی چند

نه خال و خط و کاکل و زلف‌ست که حسنش

آورده پی کشتن یغما رقمی چند

مثنویات

نبودی ای ز تو فرخنده روزم

برادر جان برادر

که بینی تن به زیر نیم سوزم

برادر جان برادر

مرا آن کوژپشت افکند و افتاد

به رویم وه که بنهاد

فلک غوزی عجب بالای غوزم

برادر جان برادر

در آغاز بهار زندگانی

دویم فصل جوانی

چمن بفسرد از این بردالعجوزم

برادر جان برادر

ز بس کز نیم سوز آذر اندود

زماهی شد به مه دود

سیه گشت اختر گیتی فروزم

برادر جان برادر

زلیخا آتشین چنگ آهنین مشت

چنانم کوفت بر کشت

که باور نیست جان بردن هنوزم

برادر جان برادر

ز حلق و مشت، نوری وتماشا

خدایا توبه حاشا

بهم مالید گردون پک و پوزم

برادر جان برادر

شبی آوردم آهو بر سر تیر

به روباهانه تزویر

برون برد از کمند آن سگ چو یوزم

برادر جان برادر

به شاهد راست کردم ناف بر ناف

دریغ آن هر دو سر قاف

ندادم فرصتی کش در سپوزم

برادر جان برادر

اگر صد ذی ذکر چون من زمایه

شدی آن چار خایه

به کون خنبک زنان گفتی به چوزم

برادر جان برادر

ز کفش و گیوه روز سنگ باران

گمان کردند یاران

که من استاد صنف پاره دوزم

برادر جان برادر

زچشمم گرد جولان عجب ناز

همی شد نور پرداز

زرافشان ساخت کر از عروگوزم

برادر جان برادر

کمر تا غوزکم از نیم سوزان

تنور آسا فروزان

مپرس از درد و سوز بی بروزم

برادر جان برادر

رباعی

کس نیست که چاره آرد آفات ترا

آه ار ندهد اجل مکافات ترا

دفع تو به غیر از تو تمنا نکنم

ای نام تو بر کمر زند ذات ترا

مطلب مشابه: اشعار زیبای طبیب اصفهانی در قالب‌های غزل، قصیده و رباعی به همراه عکس نوشته

نگذاشت به ملک شاه حاجی درمی

شد صرف قنات و توپ هر بیش و کمی

نی مزرع دوست را از آن آب نمی

نی خایهٔ خصم را از آن توپ غمی

شعرهای عاشقانه یغمای جندقی

چون تو به جعد عنبرین نافه چین پراکنی

دامن و جیب گیتی از مشک ختن برآکنی

مو چو پراکنی به رو، رو چو برآکنی به مو

سنبل تر به دسته ای، دسته گل به خرمنی

هندوی خال دلستان نزتو همین بدین زیان

هوش بری و عقل و جان، دزد هزار مخزنی

جای سرشک خون چکم لیک کجا اثر کند

قطره هیچ سنگ ما در تو که سنگ صدمنی

ای دل سخت سیم بر، با تو نه آه را خطر

در تو نه اشک را اثر سنگ کدام معدنی

چهره و دل ستودمت، لیک چو آزمودمت

چهره نه دشت آتشی، دل نه که کوه آهنی

ما همه غم رسیدگان جسم و تو جان خرمی

ما همه هیچ دیدگان کور و تو چشم روشنی

طره ز دوش تا بکی، سر ننهی به پای وی

دست شکسته نیستی، از چه و بال گردنی

خانه امن اگر هبا، خون امان اگر هدر

با همه فتنه ایمنم، میکده تا تو مامنی

از قد نارون نشان، وز رخ مشتری بها

سرو هزار روضه ماه هزار روزنی

یغما طشت و چه نهد آن ذقن و جبین ترا

گر به مثل سیاوشی یا به جدل تهمتنی

کوری و باغ و شمع را بسکه لطیف و روشنی

شمع مدام شعله ای باغ تمام گلشنی

فیض دهی به کفر و دین کز در طره و جبین

پرتو سایه پروری سایه پرتو افکنی

وصل و فراق در بهم گرنه میسر از چه رو

روز و شب از تو من جدا تو شب و روز بامنی

ای خم زلف سحرزا گرنه مشعبدی چرا

موی ضعیف بر سری بند گران به گردنی

خط اگراین و آن ذقن چیست سرشک و آه من

بستن باد و چنبری سودن آب و هاونی

گندم خال چوآوری دانه هوش و دام دل

گشت خرد به خردلی، خرمن دین به ارزنی

یغما خود پرستیت گشت سمر به کفر و دین

وحدت شرک سوز را هم بت و هم برهمنی

گرنه فدای آن سری ور نه به پای آن تنی

دل نه که سنگ پهلوئی سر نه که بار گردنی

قبله دیر و مسجدی، کعبه زهد و زاهدی

غارت دین و دانشی، فتنه کوی و برزنی

بر به صلاح دشمنان، طره و ابروی و مژه

در به مصاف دوستان، تیر و کمان و جوشنی

صدق و ارادت مرا این دو گواه عدل بس

کز همه با تو دوستم و از همه ام تو دشمنی

بر رخ تست مرد و زن فتنه کزان خط و ذقن

رهزن صد منیژه و چاه هزار بیژنی

راست به قدو زلف و خط، صاف به چهر و کتف و لب

کشمر و چین وتبتی، خلخ و مصر و ارمنی

از مژه و ابروی بتان بر سر و تیغ و خنجرم

لیک ترا چه کت بپا در نخلیده سوزنی

یغما از مجاهدت کی کشی آستین او

بیهده بر در طلب دست هزار دامنی

به جانان درد دل ناگفته ماند ای نطق تقریری

زبان را نیست یارای سخن ای خامه تحریری

رقم کردم ز خون دیده شرح روز هجران را

به سوی او ندارم قاصدی ای باد شبگیری

تماشا برده از جا پای شوقم جلوه ای ای رخ

ز تنهایی دلم دیوانه شد ای زلف زنجیری

بود کان مه به فریادم رسد امدادی ای افغان

بود کان سنگدل رحمی کند ای ناله تاثیری

به یک زخم از تو قانع نیستم تعجیل ای صیاد

به جان مشتاق زخم دیگرم ای عمر تاخیری

به بخت خصم گردی چند طالع شرمی ای کوکب

روی تا کی خلاف رای من ای چرخ تغییری

به کار خود نکو درمانده یغما پندی ای ناصح

جنونم ساخت رسوای جهان ای عقل تدبیری