ضرب المثل های معروف طبق حروف الفبا (انواع ضرب المثل از الف تا ی)

ضرب‌المثل‌های ایرانی بخشی از فرهنگ غنی و ادب فارسی هستند و به‌طور معمول حکمت‌ها، تجربیات و آموزه‌های زندگی را به صورت مختصر و مفید بیان می‌کنند. این ضرب‌المثل‌ها معمولاً به صورت استعاری یا کنایی هستند و در موقعیت‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این بخش از سایت ادبی و هنری تک متن ضرب المثل های معروف طبق حروف الفبا را برای شما دوستان قرار داده‌ایم. با ما باشید.

ضرب‌المثل‌های ایرانی با حرف آ

• «آخوندنباتی یعنی کشک»
• «آخوند نباشد درد و غم»
• «آدم، آ هست و دم.»
• «آدم از کوچکی بزرگ می‌شود.»
• «آدم بد حساب، دوبار می‌ده.»
• «آدم به‌کیسه‌اش نگاه می‌کند.»
• «آدم پول پیدا می‌کند، پول، آدم را پیدا نمی‌کند.»
• «آدم تنبل، عقل چهل وزیر داره.»
• «آدم خودش بمیرد هوادارش نمیرد.»
• «آدم خوش معامله، شریک مال مردمه.»
• «آدم دانا به نیشتر نزند مشت.»
• «آدم دست پاچه، کار را دوبار می‌کنه.»
• «آدم دست پاچه دوبار می‌شاشه.»
• «آدم زنده، زندگی می‌خواد.»
• «آدم زنده وکیل وصی نمی‌خواد.»
• «آدم گدا، اینهمه ادا؟»
• «آدم گرسنه، خواب نان سنگک می‌بینه.»
• «آدم گرسنه، یاد پلوی عروسیش می‌افته.»
• «آدم ناشی، سرنا را از سر گشادش می‌زنه.»
• «آردها مونو بیختیم، الک‌ها مونو آویختیم.» (آرد خود را بیختیم، آردبیز را آویختیم.)
• «آرزو بر جوانان عیب نیست.»
• «آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است// با دوستان مروت، با دشمنان مدارا.» حافظ
• «آستین نو، پلو بخور.»
• «آسوده کسی که خر نداره// از کاه و جوش خبر نداره.»
• «آسیاب به نوبت.»
• «آسه برو آسه بیا که گربه شاخت نزنه.»
• «آشپز که دوتا شد، آش یا شوره یا بی‌نمک.» (آشپز که دوتا شد ،آش یا شور می‌شه یا بی‌نمک.)
• «آش با جاش.»
• «آش نخورده و دهن سوخته.»
• «آش اینجا لواش اینجا کجا برم به از اینجا.»
• «آش کشک خاله‌ته؛ بخوری پاته، نخوری پاته.»
• «آفتابه خرج لحیمه.»
• «آفتابه لگن هفت دست، ولی شام و ناهار هیچی.»
• «آفتابه و لولهنگ هر دو یک کار می‌کنند، اما قیمتشان موقع گرو گذاشتن معلوم می‌شه.»
• «آمدم ثواب کنم، کباب شدم.»
• «آمد زیر ابروشو برداره، چشمش را کور کرد.»
• «آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا.» شهریار
• «آنان که غنی‌ترند، محتاج‌ترند.» ~ سعدی
• «آن‌چه دلم خواست نه آن شد// آنچه خدا خواست همان شد.»
• «آن‌را که حساب پاک است، از محاسبه چه باک است؟»
• «آن‌قدر بارکن که بکِشد، نه آن‌قدر که بکُشد.»
• «آن‌قدر بایست، تا علف زیر پات سبز بشه.»
• «آن‌قدر سمن هست، که یاسمن توش گمه.»
• «آن‌قدر مار خورده که افعی شده.»
• «آن ممه را لولو برد.»
• «آن‌وقت که جیک‌جیک مستانت بود، یاد زمستانت نبود؟»
• «آن یکی می‌گفت اشتر را که هی// از کجا می‌آیی ای فرخنده‌پی// گفت: از حمام گرم کوی تو// گفت: خود پیداست از زانوی تو.»
• «آواز دهل شنیدن از دور خوشه.»
• «آه نداشت که با ناله سودا کند.»

ضرب‌المثل‌ها با حرف الف

• «از اسب افتاده‌ایم، اما از اصل نیفتاده‌ایم.»
• «از اونجا مونده، از اینجا رونده.»
• «از اون نترس که‌های و هوی داره، از اون بترس که سر به تو داره.»
• «از این امامزاده کسی معجزه نمی‌بینه.» یا «این امامزاده کور میکنه ولی شفا نمی‌ده.»
• «از این دم بریده هر چی بگی برمیاد.»
• «از این ستون به آن ستون فرجه.»
• «از بی‌کفنی زنده‌ایم.»
• «از تنگی چشم پیل معلومم شد * کآنان که غنی‌ترند محتاج‌ترند.» ~ سعدی
• «از تو حرکت، از خدا برکت.»
• «از حق تا ناحق چهار انگشت فاصله‌ است.»
• «از خر افتاده، خرما پیدا کرده.»
• «از خرس موئی کندن، غنیمته.»
• «از خر می‌پرسی چهارشنبه کیه؟»
• «از خودت گذشته، خدا عقلی به بچه‌هات بده.»
• «از درد لاعلاجی به خر میگه خانمباجی.»
• «از دور دل و می‌بره، از جلو زهره رو.»
• «از سه چیز باید حذر کرد، دیوار شکسته، سگ درنده، زن سلیطه.»
• «از سوراخ سوزن رد می‌شه، از در دروازه رد نمی‌شه.»
• «از شما عباسی، از ما رقاصی.»
• «از کوزه همان برون تراود که در اوست.» ((گر دایره کوزه ز گوهر سازند))
• «از کیسه خلیفه می‌بخشه.»
• «از گدا چه یک نان بگیرند و چه بدهند.»
• «از گیر دزد در آمده، گیر رمال افتاد.»
• «از ماست که بر ماست.»
• «از مال پس است و از جان عاصی.»
• «از مردی تا نامردی یک قدم است.»
• «از من بدر، به جوال کاه.»
• «از نخورده بگیر، بده به خورده.»
• «از نو کیسه قرض مکن، قرض کردی خرج نکن.»
• «از هر چه بدم اومد، سرم اومد.»
• «از هول هلیم افتاد توی دیگ.»
• «از یک گل بهار نمی‌شه.»
• «از این گوش می‌گیره، از آن گوش در می‌کنه.»
• «اسباب خونه به صاحبخونه میره.»
• «اسب پیش‌کشی‌رو، دندوناشو نمی‌شمرند.»

با حرف ب

• «با آل علی هرکه در افتاد، ور افتاد.»
• «با اون زبون خوشت، با پول زیادت، یا با راه نزدیکت.»
• «با این ریش می‌خواهی بری تجریش؟»
• «با پا راه بری کفش پاره می‌شه، با سر کلاه.»
• «با خوردن سیر شدی با لیسیدن نمی‌شی.»
• «باد آورده را باد می‌برد.»
• «با دست پس می‌زنه، با پا پیش می‌کشه.»
• «بادنجان بم آفت ندارد.»
• «بادمجان دور قاب چین.»
• «بارون آمد، ترک‌ها به‌هم رفت.»
• «بار کج به منزل نمی‌رسد.»
• «با رمال شاعر است، با شاعر رمال، با هر دو هیچکدام با هیچکدام هر دو.»
• «بازی اشکنک داره، سر شکستنک داره.»
• «بازی بازی، با ریش بابا هم بازی.»
• «با سیلی صورت خودشو سرخ نگه میداره.»
• «با کدخدا بساز، ده را بچاپ.»
• «با گرگ دنبه می‌خوره، با چوپان گریه می‌کنه.»
• «بالا بالاها جاش نیست، پائین پائین‌ها راش نیست.»
• «بالاتو دیدیم، پائینتم دیدیم.»
• «با مردم زمانه سلامی و والسلام.»
• «با نردبان به آسمون نمی‌شه رفت.»
• «با همین پرو پاچین، می‌خواهی بری چین و ماچین؟”
• «باید گذاشت در کوزه آبش را خورد.»
• «با یکدست دو هندوانه نمی‌شود برداشت.»
• «با یک گل بهار نمی‌شه.»
• «ببینیم و تعریف کنیم.»
• «بچه سر پیری زنگوله پای تابوته.»
• «بچه سر راهی برداشتم پسرم بشه، شوهرم شد.»
• «بخور و بخواب کار منه، خدا نگهدار منه.»
• «بدبخت اگر مسجد آدینه بسازد// یا طاق فرود آید، یا قبله کج آید.»
• «بدهکار رو که رو بدی طلبکار می‌شه.»
• «برادران جنگ کنند، ابلهان باور کنند.»
• «برادر پشت، برادرزاده هم پشت؛ خواهرزاده را با زر بخر با سنگ بکش»
• «برادری بجا، بزغاله یکی هفت‌صنار.»
• «برای شکار بچه‌ببر به مغاک ببر باید رفت.»
• «بر آن کدخدا زار باید گریست که دخلش بود نوزده خرج بیست»
• «برای کسی بمیر که برات تب کنه.»
• «برای همه مادره، برای ما زن‌بابا.»
• «برای یک بی‌نماز، در مسجدو نمی‌بندند.»
• «برای یه دستمال قیصریه رو آتیش میزنه.»
• «بر عکس نهند نام زنگی کافور.»
• «به مالت نناز که به یک شب بنده، به حسنت نناز که به یک تب بنده.»
• «به ماه میگه تو در نیا من در میام.»

ضرب‌المثل‌های ایرانی با حرف پ

• «پا را به اندازه گلیم باید دراز کرد.»
• «پای خروستو ببند، به مرغ همسایه هیز نگو.»
• «پایین‌پایین‌ها جاش نیست، بالابالاها راش نیست.»
• «پز عالی، جیب خالی.»
• «پس از چهل سال چارواداری، الاغ خودشو نمی‌شناسه.»
• «پس از قرنی شنبه به نوروز میافته.»
• «پستان مادرش را گاز گرفته.»
• «پسرخاله دسته دیزی.»
• «پسر زائیدم برای رندان، دختر زائیدم برای مردان، موندم سفیل و سرگردان.»
• «پسر کو ندارد نشان از پدر// تو بیگانه خوانش نخوانش پسر.»
• «پشت تاپو بزرگ شده.»
• «پنج انگشت برادرند، برابر نیستند.»
• «پوست خرس نزده می‌فروشه.»
• «پول است نه جان است که آسان بتوان داد.»
• «پول پیدا کردن آسونه، اما نگهداریش مشکله.»
• «پول حرام، یا خرج شراب شور میشه یا شاهد کور.»
• «پولدارها به کباب، بی‌پولها به بوی کباب.»
• «پول ما سکه عُمَر داره.»
• «پیاده شو با هم راه بریم.»
• «پیاز هم خودشو داخل میوه‌ها کرده.»
• «پی خر مرده میگرده که نعلش را بکنه.»
• «پیراهن بعد از عروسی برای گل منار خوبه.»
• «پیرزنه دستش به درخت گوجه نمی‌رسید، می‌گفت: ترشی بمن نمی‌سازه.»
• «پیش از آخوند منبر نرو.»
• «پیش رو خاله، پشت سر چاله.»
• «پیش قاضی و معلق بازی.»

با حرف ت

• «تا ابله در جهانه، مفلس درنمی‌مانه.»
• «تابستون پدر یتیمونه.»
• «تا پریشان نشود کار به سامان نرسد.»
• «تا تریاق از عراق آرند، مار گزیده مرده باشد.»
• «تا تنور گرمه نون‌و بچسبون.»
• «تا تو فکر خر بکنی ننه، منو در بدر می‌کنی ننه.»
• «تا چراغ روشنه جونورها از سوراخ میان بیرون.»
• «تا شغال شده بود به چنین سوراخی گیر نکرده بود.»
• «تا کرکس بچه‌دار شد، مردار سیر نخورد.»
• «تا گفته‌ای غلام توام، می‌فروشنت.»
• «تا گوساله گاو بشه، دل مادرش آب می‌شه.»
• «تا مار راست نشه توی سوراخ نمی‌ره.»
• «تا نازکش داری نازکن، نداری پاهاتو دراز کن.»
• «تا نباشد چیزکی مردم نگویند چیزها.»
• «تا نباشد چوب تر فرمان نبرند گاو وخر.»
• «تا هستم به ریش تو بستم.»
• «تب تند عرقش زود در میاد.»
• «تخم‌مرغ دزد، شتر دزد می‌شه.»
• «تخم نکرد، وقتی هم کرد توی کاهدون کرد.»
• «ترب هم جزء مرکبات شده.»
• «ترتیزک خریدم قاتق نونم بشه، قاتل جونم شد.»
• «تره به تخمش می‌ره، حسنی به باباش.»

با حرف ج

• «جا تره و بچه نیست.»
• «جاده دزد زده تا چهل روز امنه.»
• «جای سوزن انداختن نیست.»
• «جایی نمی‌خوابه که آب زیرش بره.»
• «جایی که میوه نیست چغندر، سلطان مرکباته.»
• «جلوی آب رودخانه را می‌شود گرفت، جلوی حرف (دهن) مردم را نه.»
• «جواب ابلهان خاموشیست.»
• «جواب‌های، هویه.»
• «جوانی کجائی که یادت بخیر.»
• «جوجه را آخر پائیز می‌شمرند.»
• «جوجه همیشه زیر سبد نمی‌مونه.»
• «جو دادن خر تو کتل (کوتل) فایده نداره.»
• «جون به عزرائیل نمی‌ده.»
• «جهود، دعاش را آورده.»
• «جیبش تار عنکبوت بسته.»
• «جیگر جیگره، دیگر دیگره.»
• «جهان دیدن به از جهان خوردن است.»

چ

• چنان نماند و چنین نیز هم نخواهد ماند.
• «چار دیواری اختیاری.»
• «چاقو دسته خودشو نمیبره.»
• «چاه‌کن همیشه ته چاهه.»
• «چاه مکن بهر کسی، اول خودت، دوم کسی.»
• «چاه نکنده منار دزدیده.»
• «چرا توپچی نشدی.»
• «چراغی که به خانه رواست، به مسجد حرام است.»
• «چراغی را که ایزد برفروزد هر آنکس پف کند ریشش بسوزد.»
• «چشیده خور بدتر از میراث خوره.»
• «چشم داره نخودچی، ابرو نداره هیچی.»
• «چشمش آلبالو گیلاس می‌چینه.»
• «چشمش هزار کار میکنه که ابروش نمیدونه.»
• «چغندر گوشت نمیشه، دشمنم دوست نمیشه.»
• «چنار در خونه‌شونو نمی‌بینه.»
• «چنین است رسم سرای درشت»
• «چوب خدا صدا نداره، هر کی بخوره دوا نداره.»
• «چوب دو سر طلاست.»

ح

• «حسنی به مکتب نمی‌رفت وقتی می‌رفت جمعه می‌رفت.»
• «حرف حق تلخ است.»
• «حرف ٫حرف می‌اره .اسمان برف می‌اره»
• «حوضی که ماهی نداره قورباغه سالاره»
• «حرف راست رو از بچه بشنو»
• «حرفا میزنه از دهنش گنده تر»
• «حرف بد تا لحد با آدمه»
• «حرف راست را باید اول مزه مزه کرد،بعد زد»
• «حرف راست قسم نمی‌خواهد»
• «حساب حسابه٬کاکا برادر»
• «حسود هرگز نیاسود»
• «حق گرفتنیه نه نشستنی.حق گرفتنیه نه دادانی»
• «حکیم بری دوا میده.ملا بری دعا میده»
• «حمومک مورچه داره.بشین و پاشو»
• «حلوای عزا را هم زدن»

با حرف خ

• «خار را در چشم دیگران می‌بینه و تیر را در چشم خودش نمی‌بینه.»
• «خاشاک به گاله ارزونه، شنبه به جهود.»
• «خاک خور و نان بخیلان مخور.» ((خار نه‌ای زخم ذلیلان مخور…)) نظامی
• «خاک کوچه برای باد سودا خوبه.»
• «خال مه‌رویان سیاه و دانه فلفل سیاه// هر دو جانسوزند اما این کجا و آن کجا؟»
• «خاله‌ام زائیده، خاله‌زام هو کشیده.»
• «خاله را می‌خواهند برای درز و دوز و گرنه چه خاله چه یوز.»
• «خاله سوسکه به بچه‌اش میگه: قربون دست و پای بلوریت.»
• «خانه‌ای را که دو کدبانوست، خاک تا زانوست.»
• «خانه اگر پر از دشمن باشه بهتره تا خالی باشه.»
• «خانه خرس و بادیه مس؟»
• «خانه داماد عروسیست، خانه عروس هیچ خبری نیست.»
• «خانه دوستان بروب و در دشمنان مکوب.» سعدی
• «خانه قاضی گردو بسیاره اما شماره داره.»
• «خانه کلیمی نرفتم وقتی هم رفتم شنبه رفتم.»

د

• «دادن به دیوانگی گرفتن به عاقلی.»
• «دارندگی‌ست و برازندگی.»
• «داری طرب کن، نداری طلب کن.»
• «داشتم داشتم حساب نیست، دارم دارم حسابه.»
• «دانا داند و پرسد نادان نداند و نپرسد.»
• «دانا گوشت می‌خورد نادان چغندر.»
• «دانه فلفل سیاه و خال مهرویان سیاه// هر دو جانسوز است اما این کجا و آن کجا»
• «دایه از مادر مهربان‌تر را باید پستان برید.»
• «دختر، تخم ترتیزک است.»
• «دختر تنبل، مادر کدبانو را دوست داره.»
• «دختر می‌خواهی مامش را ببین، کرباس می‌خواهی پهناش را ببین.»
• «دختر همسایه هر چه چل‌تر برای ما بهتر.»
• «دختری که مادرش تعریف بکنه برای آقادائیش خوبه.»
• «درازی شاه‌خانم به پهنای ماه‌خانم در.»
• «در بیابان گرسنه را شلغم پخته به ز نقره خام.»
• «در بیابان لنگه کفش‌کهنه، نعمت خداست.»
• «در پس هر گریه آخر خنده‌ایست.» (…مرد آخربین مبارک بنده‌ایست) مولوی
• «در جنگ، حلوا تقسیم نمی‌کنند.»
• «در جوانی مستی، در پیری سستی، پس کی خدا پرستی؟»
• «در جهان هرکس که دارد نان مفت// می‌تواند حرف‌های خوب گفت»
• «در جهنم عقربی هست که از دستش به مار غاشیه پناه می‌برند.»
• «در جیبش را تار عنکبوت گرفته‌است.»
• «در چهل سالگی طنبور می‌آموزد در گور استاد خواهد شد.»
• «در حوضی که ماهی نیست، قورباغه سپهسالاره.»
• «در خانه‌ات را ببند همسایه تو دزد نکن.»
• «در خانه اگر کس است یک‌حرف بس است.»
• «در خانه بیعاره‌ها نقاره می‌زنند.»
• «در خانه مور، شبنمی طوفانست.»
• «در خانه هرچه، مهمان هرکه.»

ر

• «راستی هیبت‌اللهی یا می‌خواهی منو بترسونی؟»
• «راه دزد زده تا چهل روز امنه.»
• «راه دویده، کفش دریده.»
• «رحمت به کفن دزد اولی.»
• «رخت دو جاری را در یک طشت نمیشه شست.»
• «رستم است و یکدست اسلحه.»
• «رستم در حمام است.»
• «رستم صولت و افندی پیزی.»
• «رسیده بود بلایی ولی به خیر گذشت.» ((نریخت درد می‌ومحتسب زدیر گذشت …)) آصفی هروی
• «رطب خورده منع رطب چون کند.»
• «رفت زیر ابروش را برداره چشمش را هم کور کرد.»
• «رفت به‌نان برسه به‌جان رسید.»
• «رفتم ثواب کنم کباب شدم.»
• «رفتم خونه خاله دلم واشه، خاله خسبید دلم پوسید.»
• «رفتم شهر کورها، دیدم همه کور، من هم کور.»
• «رقاصه نمی‌تونست برقصه می‌گفت زمین کجه.»